Evolutionair gezien zit het wel snor met ons gevoel voor muziek. Sinds hij rechtop ging lopen - en wellicht al vele duizenden jaren langer – maakt de homo sapiens muziekinstrumenten en dus muziek. Muziek komt alleen bij de mens voor, maar waarom het in de loop van de evolutie bij ons is gebleven, is de biologen niet duidelijk. Muziek is emotie, muziek is onmisbaar. Waar mensen samenkomen wordt muziek gemaakt en beleefd. Religieuze ceremonies, oorlogsrituelen, belangrijke gebeurtenissen in het leven: zonder muziek, zang en dans zouden ze voor ons niet hetzelfde betekenen.
Onze muzikaliteit is aangeboren, laat een baby luisteren naar het zingen van zijn moeder en hij zal aandachtiger opletten dan wanneer ze alleen maar lieve woordjes zegt. Van kinds af aan kunnen we ritmes, klanken en toonhoogtes onderscheiden. Een klein 'weeffoutje' in de muziekgenen kan echter ongevoeligheid voor tonen veroorzaken. Personen die aan deze toondoofheid lijden, merken het niet als een toon in een melodie wordt verhoogd of verlaagd, en ze zijn volkomen ongevoelig voor valse noten. Een melodie onthouden of aanleren lukt niet, terwijl er niets mankeert aan hun gehoor of mentale capaciteiten als taalvaardigheid. Beroemdheden als Che Guevara en Theodore Roosevelt leden aan dit syndroom. Het verhaal gaat dat Guevara op een avond een verpleegster wilde versieren. Door een vergissing van zijn vriend, die aan moest geven wanneer er een tango begon, dwong hij de verpleegster in de maten van een tango terwijl er een zwoele Braziliaanse samba klonk!
Het mysterieuze van muziek is dat men niet precies weet waar het zit in onze hersenen. Op veel verschillende plaatsen is het vermoeden, in tegenstelling tot andere vaardigheden. We raken ons gevoel voor muziek daardoor ook niet zomaar kwijt, soms blijft het onaangetast terwijl andere hersengebieden beschadigd zijn. Ooit het boek Musicofilia van Oliver Sacks gelezen? Het staat vol met boeiende verhalen, over zijn patiënten die door een hersenaandoening lichamelijk of geestelijk niet meer optimaal kunnen functioneren. Hun beperkingen of persoonlijkheidsstoornissen worden echter verzacht of verdwijnen zelfs op miraculeuze wijze, als ze hun lievelingsmuziek horen of als ze zingen. Sacks pleit er voor om alle Parkinsonpatiënten een iPod te geven, vanwege het wonderbaarlijke effect van muziek op hun bewegingen. Muzikale hersengymnastiek als medicijn in plaats van de allernieuwste wetenschappelijke verworvenheden: absurd eenvoudig maar verbazingwekkend doeltreffend.
Op één van de vele tangofestivals die Buenos Aires rijk is raakte ik eens aan de praat met een wat oudere dame. Ik voelde me enigszins betrapt toen ze over haar reuma begon te vertellen, omdat ze gemerkt had dat mijn blik naar haar handen was afgedwaald. Handen die, krom van de reuma, ongewild de aandacht trokken. Ze besloot haar verhaal over haar ziekte en de pijn die daarmee gepaard gaat, met een optimistisch “Maar zolang de benen het nog goed doen…..” en verdween vervolgens naar de dansvloer. Deze dappere dame diende zichzelf een flinke dosis endorfinen toe. Zo wil ik ook wel oud worden, ooit. Geen geraniums en geen gezeur, gewoon lekker blijven dansen en genieten van mooie muziek. Om de tand des tijds een paar danspassen voor te blijven: tangotherapie. Een dagelijkse dosis in hapklare brokken van een minuut of drie.
"A tango a day.... " verscheen in mijn maandelijkse column Mi Buenos Aires Pequeño in het decembernummer van tango-tijdschrift La Cadena.
